Η εφαρμογή της ανακουφιστικής θεραπείας στον καρκινοπαθή τελικού σταδίου

Η εφαρμογή της ανακουφιστικής θεραπείας στον καρκινοπαθή τελικού σταδίου είναι κάτι που αποτελεί ένα βασικό ερώτημα για την ομάδα που ασχολείται στον τομέα της σύγχρονης Ογκολογίας. Ο όρος «ογκολογικός ασθενής τελικού σταδίου» προσδιορίζει τον καρκινοπαθή στον οποίο έχει εξαντληθεί η δυνατότητα εφαρμογής της σύγχρονης θεραπευτικής παρέμβασης και ήδη ευρίσκεται στη διαδικασία του θανάτου. Η αντιμετώπιση των ασθενών αυτών δεν περιορίζεται μόνο στη νοσοκομειακή θεραπεία, αλλά σε μία πολυσύνθετη ενέργεια δράσεων η οποία πρέπει να λαμβάνει υπόψη αφ' ενός τα οργανικά προβλήματα της νόσου και αφ' ετέρου τα ποικίλα ψυχοκοινωνικά και θεολογικά ζητήματα αυτής. Αυτό σημαίνει πως ο καρκινοπαθής του τελικού σταδίου πρέπει να αντιμετωπίζεται με μια ολοκληρωμένη ιατρική, βιολογική, ψυχολογική, κοινωνική και ποιμαντική υποστήριξη. Στα πλαίσια του χειρισμού των ογκολογικών ασθενών με μεταστατικό καρκίνο, και μετά την εξάντληση των ειδικών θεραπευτικών σχημάτων, τίθεται το βασικό ερώτημα για την επιβολή ενός τέλους σε μια ανθρώπινη πονεμένη ζωή από μια συγκεκριμένη ιατρική ομάδα η οποία δυνητικά τίθεται αντιμέτωπη με την αίτηση του ασθενούς για ευθανασία.

Η παρουσία της Ορθοδόξου διδασκαλίας είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της ψυχικής δύναμης του ασθενούς ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τον επερχόμενο θάνατό του με πνεύμα εκκλησιαστικό και σωτηριολογικό μακριά από την προσέγγιση φονταμελιστικών και προτεσταντικών αντιλήψεων που πηγάζουν από τη λαθεμένη ιατρική εκκοσμίκευση και την ηθική αναλγησία που δείχνουν διάφοροι κύκλοι ως προς την ιερότητα της ζωής του ασθενούς και τον σεβασμό της αξιοπρέπειάς του. Το μέγιστο ζητούμενο της Ορθόδοξης παρέμβασης είναι εάν μπορεί σε συνδυασμό με την βιοθεολογία, την Ορθόδοξη Χριστιανική Ηθική και τη σύγχρονη κλινική και ερευνητική ιατρική πράξη, να καταρρίψει το πνευματικό κενό που αναπτύσσει ο ετοιμοθάνατος καρκινοπαθής ενισχύοντας με δύναμη και ελπίδα το πονεμένο σώμα του μέσα από την επερχόμενη λύτρωση της ψυχής του, μια λύτρωση που θα οδηγήσει στη θέωση ενός μεθόριου ανθρώπου που πόνεσε από τον καρκίνο πολύ.

Ο Υιός και Λόγος του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Παναγίας Τριάδος, που έγινε δια πνεύματος Αγίου, Υιός της Παρθένου εν Βηθλεέμ, έρχεται τώρα προς το Εκούσιο Πάθος, τον τίμιο και ζωοπάροχο σταυρό του Γολγοθά. Έναν Σταυρό που γνωρίζει η ανθρώπινη φύση από την πρώτη στιγμή της σύλληψής της και συνεχίζει να σηκώνει μέχρι την τελευταία στιγμή της ύπαρξής της. Εντούτοις ο άρρωστος άνθρωπος καταλαμβάνεται από τα «απόρρητα» της Μεγάλος Εβδομάδος που διανύουμε, γεμίζοντας την ψυχή του με ελπίδα και αισιοδοξία ότι η αγάπη του Θεού θα εκφραστεί με ανταπόκριση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει, στην φθίνουσα ασθένεια, στην πορεία προς το δικό του Γολγοθά.

Η επαφή του ασθενούς μέσα από τη διακριτική, διδακτική, εύλαλη, και συσταυρώσιμη επικοινωνία με το Χριστό αναβαθμίζει και ενισχύει την ουσιαστική επικοινωνία του με το Θεό και την απόκτηση εμπιστοσύνης και αυτογνωσίας για την αντιμετώπιση της κατάστασής του. Η έκκληση της όποιας βοήθειας και η άρνηση ειδικής θεραπείας ή υποστηρικτικής αγωγής συναντώνται καθημερινά ως δύο συχνά φαινόμενα στην καθημερινή ιατρική πράξη. Η λέξη εγκαταλείπω τη θεραπεία δεν είναι ούτε χριστιανική απόφαση ούτε νόμιμη εκκλησιολογική απόφαση, ακόμα και αν υποστηρίζεται ότι με την αποδοχή της ενισχύεται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και η προσωπικότητα και ανεξαρτησία του ασθενούς. Οι απόψεις είναι φυσικά διφορούμενες και ιδίως στις δύσκολες ημέρες του συμφέροντος και της προσωπικής απομάκρυνσης του ανθρώπου εκεί όπου η αγαπητική πορεία του προς το Θεό αλλά και τους συνανθρώπους του αντικαθίσταται από την έννοια του συμφέροντος, της αδιαφορίας και της εγκατάλειψης. Ο Τόμας Μουρ κάνει έκκληση σε ιερείς και γιατρούς να παρακινούν ανίατα ασθενείς να τερματίζουν μόνοι τους τη ζωή τους όταν αυτή έχει καταντήσει άχρηστη και οδυνηρή. Πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι μια ζωή όταν είναι γεμάτη από Χριστό και παίρνει αλλά και δίνει αγάπη καθημερινά;

Βέβαια σαν άνθρωποι πολλές φορές βρισκόμαστε μπροστά σε μια διαδικασία απογοήτευσης όπου το υψηλό σθένος υποχωρεί και μπαίνουμε στη διαδικασία της πτώσης. Η αλήθεια είναι ότι η πρόοδος στην ανακουφιστική και παρηγορητική θεραπεία στους ογκολογικούς ασθενείς βελτιώνει την ποιότητα ζωής τους αναβαθμίζοντας έτσι το επίπεδο και το προσδόκιμο επιβίωσης. Βέβαια κατά την πορεία της νόσου δημιουργείται ο φόβος της μετάστασης και η προβολή του θανάτου επανέρχεται μπροστά στον ταλαιπωρημένο άνθρωπο. Στο στάδιο αυτό όταν η δραματική ένταση και αγωνία του ασθενούς απέναντι στο επερχόμενο άγνωστο είναι ορατή, η επέμβαση της ορθοδόξου ποιμαντικής και διδασκαλίας είναι σημαντική και καθοριστική για την ενίσχυση του αρρώστου. Η αγάπη του γιατρού προς τον άρρωστο είναι δυναμική και καταλυτική για την πορεία του ασθενούς. Με την αγαπητική προσέγγιση και τη φροντίδα του ιατρού καλλιεργείται και αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη αυτοπεποίθηση και μια ξεχωριστή εμπιστοσύνη μεταξύ ιατρού και ασθενούς. Ο χριστιανός λειτουργός της υγείας αναμφίβολα διακατεχόμενος από τη Σταυρική αγάπη του Χριστού προσπαθεί να απαλλάξει τον ασθενή του από τις ποικίλες επιδράσεις γνωστών και καθορισμένων σωματικών και ψυχικών προβλημάτων τα οποία απειλούν την ισορροπία και την πορεία της υγείας του κατά τη διάρκεια του θεραπευτικού σχήματος. Αυτό είναι συσταύρωση και αγάπη. Κάτι το οποίο έκανε και ο Σωτήρας Χριστός για τον άνθρωπο. Συσταυρώθηκε και θυσιάστηκε για αυτόν.

Ο γιατρός πρέπει να συσταυρώνεται και να συμπορεύεται με τον άρρωστό του. Να καλλιεργεί με τη συμπεριφορά του και να αναδεικνύει την σπουδαιότητα της ζωής αλλά και της θυσιαστικής αγάπης και της προσφοράς στην καθημερινή ιατρική γεγονός που θα τον οδηγεί στη συνειδησιακή γαλήνη και την ψυχική και σωματική αναβάθμιση του ασθενούς του. Ο γιατρός πρέπει να αναβαθμίζει τη σπουδαιότητα του ασθενούς, με τον τρόπο του να απομακρύνει κάθε σκέψη ή προοπτική ευθανασίας όπως και αν εκφράζεται αυτή.

Η ζωή και ο άνθρωπος μπορούν να μας εκπλήσσουν συνεχώς και ιδιαίτερα όταν ο λειτουργός υγείας διαθέτει εφεδρείες ψυχικού σθένους, πνευματικής καλλιέργειας, και χριστιανικής εύλαλης σιωπής η οποία μεταφράζεται σε συμπόνια, και αγάπη προς τον ασθενή του. Η ανθρώπινη αδυναμία δεν υποβαθμίζει την εφαρμογή και τη δράση της αγάπης στη ζωή μας. Οι σχέσεις του ασθενούς με το γιατρό του δεν είναι μια τυπική θεραπευτική προσέγγιση αλλά πρέπει να βασίζεται στη βαθιά θεολογική έννοια των Αγίων ημερών που διανύουμε και που μεταφράζονται σαν αγάπη, φροντίδα και προσφορά. Μια διακονία που οφείλουμε να την γεμίζουμε καθημερνά με καύσιμα αγάπης. Η ανθρώπινη αδυναμία μπροστά στην ασθένεια δεν είναι ντροπή. Η απομόνωση της αγαπητικής σχέσης με τον άρρωστο και η απόκρυψή της από τον άρρωστο είναι επικίνδυνο τόσο για την εφαρμογή της ιατρικής διακονίας από τον εξασθενημένο ιατρικό λειτουργό υγείας όσο και για τον άρρωστο και για όλους αυτούς που προσβλέπουν σε αυτόν.

Ιερομόναχος π. Θεοδόσιος Μανώλης
Βιοτεχνολόγος - Μοριακός - Ιατρικός Ερευνητής - Θεολόγος